W dzisiejszym tekście, w drodze wyjątku, pozwolę sobie odejść od tematyki strony, na rzecz małej autolaurki. Bloga zaczynałem prowadzić półtora roku temu jako aplikant radcowski. Status aplikanta jest z samej swojej natury tymczasowy i trzeba albo pójść za ciosem albo dać sobie spokój i zmienić zawód. Nie ukrywam, że różnie bywało. Wizja rzucenia tym wszystkim i pożeglowania na wyspy cynamonowe nie raz mi towarzyszyła i pewnie jeszcze wiele razy wróci. Niemniej jednak, w ubiegłym roku ukończyłem z sukcesem aplikację radcowską a w maju złożyłem z wynikiem pozytywnym egzamin zawodowy. Piszę o tym dzisiaj, ponieważ w dniu wczorajszym złożyłem ślubowanie i uzyskałem prawo wykonywania zawodu radcy prawnego. Korzystając więc z okazji, poza bezwstydną autopromocją, chciałbym też kilka zdań o zawodzie radcy prawnego napisać. Ot tak popularyzatorsko. Dowiesz się więc kim jest radca prawny, czym się różni od adwokata, jak nim zostać i o co chodzi z tym czarnym wdziankiem.
Kim jest radca prawny?
Wykonywanie zawodu radcy prawnego polega, jak sama nazwa wskazuje, na świadczeniu pomocy prawnej. A więc przede wszystkim na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy. Radca prawny występuje więc przed sądem i to zasadniczo we wszystkich rodzajach postępowań. Historycznie rzecz ujmując nie zawsze tak było, dlatego wiele osób nadal błędnie sądzi, że przed sądem występują tylko prokuratorzy i adwokaci. Warto więc podkreślić, że na sądowych korytarzach jest obecnie mnóstwo niebieskich żabotów, a każdy radca prawny podczas i w związku z wykonywaniem czynności zawodowych korzysta z ochrony prawnej przysługującej sędziemu i prokuratorowi.
Omawiany fach jest jednym ze ściśle uregulowanych zawodów zaufania publicznego a tytuł zawodowy „radca prawny” podlega ochronie prawnej. Wszyscy radcy prawni obowiązkowo należą do samorządu zawodowego i podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej sprawowanej przez organy tegoż samorządu. Wiąże nas ponadto obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej, przestrzegania zasad etyki oraz posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej. Wszystko po to, aby maksymalnie zabezpieczyć interesy osób, na rzecz których świadczymy pomoc prawną.
Kto może zostać radcą prawnym?
Nie jest to najprostsza ścieżka kariery i do szybkich bynajmniej nie należy. Konieczne jest ukończenie pięcioletnich studiów prawniczych, trzyletniej aplikacji radcowskiej oraz zdanie egzaminu zawodowego. Wspomniany egzamin trwa cztery dni i był chyba najbardziej męczącą rzeczą jaką dotąd zrobiłem w życiu, a mam na koncie przejazd rowerem z Katowic nad Adriatyk. Od wykształcenia i umiejętności niemniej ważny jest wymóg posiadania nieskazitelnego charakteru i dawania swoim dotychczasowym zachowaniem rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu. Istnieją też alternatywne ścieżki do zawodu, poprzez przejście z innego zawodu prawniczego lub wcześniej uzyskany stopień naukowy.
Po spełnieniu powyższych wymagań, należy zwrócić się do samorządu o wpis na listę radców prawnych. Później należy jeszcze odczekać, czy aby nie sprzeciwi mu się minister sprawiedliwości, a następnie złożyć ślubowanie. Dopiero z chwilą złożenia ślubowania powstaje prawo wykonywania zawodu.
Czym różni się radca prawny od adwokata?
Dziś głównie nazwą i kolorem żabotu. My nosimy niebieskie, adwokaci zielone. Zakres uprawnień procesowych jest w zasadzie identyczny. Jedyna istotna różnica jest taka, że radcy prawni mogą pracować w oparciu o umowę o pracę. Adwokacji natomiast zawsze muszą prowadzić własną działalność. Radcy pozostający w stosunku pracy nie mogą być obrońcami w sprawach karnych. Dla wielu osób nie jest to jednak wada, ponieważ nie każdy prawnik czuje się dobrze w sprawach karnych. Prawo jest tak trudne i rozległe, że wymusza specjalizację. Nikt nie może być dobry we wszystkim. W swoim znakomitym przemówieniu trafnie akcentowała to Pani Dziekan Okręgowej Izby Radców Prawnych w Katowicach, przed którą miałem zaszczyt złożyć ślubowanie.
Radców prawnych i adwokatów dzieli też historia obu zawodów, które powstały w różnych okolicznościach i inaczej się rozwijały. Obecnie, gdy różnice między nimi są marginalne, toczy się dyskusja o połączeniu obu samorządów. Utrzymywanie tego podziału jest moim zdaniem sztuczne, choć wydaje się, że obecnie nie ma na taką fuzję widoków. Od przybytku może i głowa nie boli, ale spróbujcie tylko wytłumaczyć ten podział komuś z zagranicy.
Czym jest ta czarna suknia noszona przez radcę prawnego?
Jest to toga, a więc strój urzędowy radcy prawnego, odpowiedni do powagi sądu i utrwalonej tradycji. Togi noszą również sędziowie, prokuratorzy, adwokaci i radcy prokuratorii generalnej. Wszystkie one są takie same, różnią się jednak kolorem żabotu i obszyć. My nosimy niebieskie, sędziowie fioletowe, prokuratorzy czerwone, adwokacji zielone, a radcy prokuratorii generalnej szare. Ciekawostką jest fakt, że wygląd togi jest bardzo szczegółowo uregulowany w przepisach prawa. Z odpowiedniego rozporządzenia dowiadujemy się m. in., że przy kołnierzu togi wszyty jest żabot z ciemnoniebieskiego jedwabiu długości 21 cm, szerokości u dołu 28 cm, ułożony w 13 kontrafałd, z których środkowa, szerokości 2 cm, ma fałdy po obu stronach, a pozostałe biegną w kierunku rękawów. Celem wizualizacji zamieszczam moje zdjęcie ze wczorajszej uroczystości. Enjoy!
Toga jest suknią fałdzistą z lekkiego czarnego materiału wełnianego lub wełnopodobnego, sięgającą powyżej kostek około 25 cm od ziemi i ma u góry odcinany karczek szerokości 21 cm. Toga u dołu ma w obwodzie 2 m 70 cm do 2 m 78 cm i od karczka w dół ułożona jest w kontrafałdy po 3 na obydwu przodach togi i 7 na plecach.
Pytanie pozornie głupawe: a co jeżeli ktoś nie może nosić wełny ani tkanin wełnopodobnych?
Ja akurat jestem z wykształcenia polonistką i germanistką, pracuję w domu m.in. dlatego, że alergia i uszkodzone stawy kolanowe wielu prac nie pozwalałyby mi wykonywać. Ale właśnie, alergia… zasadniczo moja skóra toleruje tylko włókna roślinne, ew. roślinne z malutką syntetyczną domieszką – skarpetki, które mają 20% elastanu, są w porządku, ale już np. od oszukańczych spodni, które wyglądają na porządne płótno, a okazują się mieć 65% poliestru, zdecydowanie mnie swędzą nogi. (Łatwo takie kupić na bazarkach i byłyby idealne po domu, bo mają gumkę w pasie, kieszenie i brak zapięć… ale niestety kiedy odkryłam, jaki mają skład, musiałam szukać innych spodni.) Nigdy nie musiałam nosić żadnych mundurków, nawet na studniówkę założyłam spodnie (i koszulę z kołnierzem Słowackiego, autorstwa mojej mamy) jako jedyna uczennica w całej szkole, ale jakie są zasady postępowania, gdy ktoś jest uczulone na włókno, z którego standardowo wykonany jest uniform?
Tkanina wełnopodobna moim zdaniem może być właściwie z czegokolwiek, co wygląda podobnie do wełny. Togi są w praktyce szyte również ze sztucznych tkanin, więc tu byłoby najlepsze rozwiązanie problemu.